Gerechtigheid en Liefde

Onderstaande tekst is een column die Wim Jansen schreef voor Nieuw Wij, een online platform voor verbinding.
Het is een bewerkte paragraaf uit het nieuwe boek van Wim Jansen, over bidden. Het verschijnt 12 juni bij uitgeverij Meinema: BRON IN JE BREIN – bidden tot de God waarin je niet gelooft.

 ♥♥♥

Bidden is levensgevaarlijk

Er wordt wat afgebeden op het wereldtoneel. Te midden van het grofste onrecht en de grootste misdaden, zowel tegen de aarde als tegen de mensen. Alle terroristische aanslagen van moslimfundamentalisten worden gepleegd onder het aanroepen van God. En ruim een jaar geleden moesten wij verbijsterd toezien hoe de hemeltergende voornemens van Trump werden besprenkeld met gebeden door maar liefst zes vooraanstaande geestelijken.
Amerikaanse presidenten weten sowieso van wanten op bidgebied. Onder hen was Jimmy Carter misschien wel de meest fervente bidder. Hij gaf aan voor elke belangrijke beslissing in gebed te gaan. Waarom stelt zo’n belijdenis me niet gerust?

Omdat het allemaal plaatsvindt in een setting die in zichzelf niet ‘kosjer’ is. Een systeem gebaseerd op de misverstandelijke vooronderstelling van ‘God bless America’, waarin elk politiek handelen als vanzelf godsdienstig is gesanctioneerd, zoals we dat vooral bij Bush jr. zagen.
Ja, bidden is echt levensgevaarlijk.
Daarom moet het geborgd worden.

Drie borgen

Om te beginnen vraagt het gebed om uit jezelf te treden. Je bewust te worden van het grote geheel en alle dingen, ook je eigen leven en jezelf, te bezien vanuit de helikopterview en niet vanuit jezelf als centrum van de wereld.

Dat beveiligt tegen ‘eigen’: belang, gelijk, ego, volk en verlanglijstjes.

De tweede borg is eenzaamheid. Het gaat tussen jou en het universum. Tussen jou en jouw innerlijk universum. Vanuit het nieuwe perspectief betreed je de ontzaglijke ruimte van je brein en je wordt gewaar wat daar speelt. Je zuivere intenties, je verlangen naar liefde, maar ook je reptielenkwab, de driften en angsten die daaruit voortkomen. Introspectie gaat vooraf aan maatschappijkritiek.

Eenzaamheid is de borg tegen ruis, roes en oordeel.

Zo ontstaat er ruimte om je te focussen. Die focus is de derde borg. Je concentreert je op de essentie. Datgene wat voor iedereen heilzaam en heilig is: gerechtigheid en het grote mysterie van de liefde. Wat Etty Hillesum noemde ‘de diepe put in mij waarin God woont’. Maar bidden is ook voor ongelovigen. Als je het geen God wilt noemen zeg je maar ‘licht’ of ‘bron’…

In de focus wordt je leven een oefening in liefde en gerechtigheid.
Aan jezelf voorbij, eenzaamheid, gerechtigheid en liefde…
In die woorden springt plotseling een naam in mijn gedachten: Dag Hammarskjöld.
Als het gaat over de politieke relevantie van bidden vinden we in hem wel een zuiver voorbeeld.

Relevantie

Dag Hammarskjöld, van 1953 tot 1961 secretaris-generaal van de Verenigde Naties. In zijn tijd kende iedereen hem slechts van zijn optreden als diplomaat in de heikele kwesties van toen. Dat optreden was niet eens opvallend succesvol net zo min als hijzelf een opvallend succesvol figuur was.

Na zijn vermoedelijk gewelddadige dood ontdekte men zijn dagboek en zijn daarin verborgen leven. Zijn biddend leven van de binnenkant. Zo geheel anders dan het pontificale bidden van Amerikaanse presidenten en de uitgeschreeuwde geloofsbelijdenissen van jihadisten.

In die stille binnenkamer – letterlijk en figuurlijk – zocht en vond hij de inspiratie tot gerechtigheid en liefde. Het geloof om het uit te houden in de taaiheid van het politieke wereldgebeuren.

Het was ploegen op de rotsen. Maar alleen vanuit de stilte kon hij, aan zichzelf voorbijziend, het volhouden om integer en geduldig zijn kleine ‘overwinningen’ te boeken:

Begrijpen – door stilte,
handelen – uit stilte,
winnen – in stilte.

Meer vrijdenkende mysticus dan traditionele Lutheraan vond hij zijn inspiratie toch vaak in  bijbelteksten. Met name in het Onzevader. Dat universele, klassieke gebed dat een voorbeeld is van zelfoverstijging – en daarin het christendom zelf overstijgt.

Het begint dan ook ‘in de hemelen’, vele malen hoger dan een helikopterview.

Uw naam worde geheiligd,
niet mijn naam,
Uw rijk kome,
niet het mijne,
Uw wil geschiede,
niet de mijne

Wim Jansen
Theoloog, schrijver en dichter
Als columnist bij Nieuw Wij is de mystiek zijn invalshoek.

♥♥♥